Kahramanmaraş
Kahramanmaraş Psikoloji/Psikolojik Danışma: Ebeveynin ve Çocuklarının Duygu Düzenlemesi ve Psikolojik İyi Oluşları
Ebeveynler çocukların duygu düzenleme sürecinde önemli bir role sahiplerdir. Bu süreçte ebeveynler çocuklarının duygularını düzenlemeye destek olurken çocuklarına karşı şefkat, destek, güvenlik ve değerli hissetme ihtiyaçlarını karşılayarak önemli görevleri de üstlenmektedirler (Furman ve Buhrmester, 1985). Buna göre çocuklarına karşı destekleyici ve sıcak davranan ebeveynler, çocuklarının daha yapıcı yönde duygu düzenleme becerileri geliştirmelerine katkıda bulunurlar (Eisenberg ve diğ., 1998). Ebeveynin bu yaklaşımı çocuğun duygularını düzenlemesi, fark etmesi, tanımlaması ve bakım veren kişinin rehberlik etmesi (Kahraman ve Tanrıkulu, 2019; Morris ve diğ., 2007) olarak açıklanmaktadır. Ebeveynlerin çocuklarının duygu düzenlenmelerinde ve kendilerini iyi hissetmelerinde psikolojik iyi oluşun da önemli etkisinin olduğu düşünülmektedir. Buna göre ebeveynlerin psikolojik iyi olma durumları çocukların psikolojik iyi oluşlarını önemli derecede etkilemektedir (Fox ve Calkins, 2003). Çünkü psikolojik iyi oluş düzeyi yüksek anne babalar çocuklarını övmekte, düşüncelerine saygı göstermekte, ihtiyaçlarını dikkate almaktadır. Dolayısıyla bu tür davranışlar çocukların kendilerini ifade etmelerine ve duygu düzenleme becerilerini desteklemektedir (Gross, 2014). Bu konudaki çeşitli araştırmalar incelendiğinde özellikle annelerin duygu düzenleme becerilerinin çocukların duygu düzenlemeleri üzerinde önemli etkisinin olduğu görülmektedir. Bu araştırmalarda ebeveynlerin çocuklarına duygu düzenleyici davranışları öğretmelerinin çocukların duygularını yönetmeleri üzerindeki olumlu etkisi vurgulanmaktadır (Leland, 2014). Berlin ve Cassidy (2003) bu konuda yaptıkları bir araştırmada annelerin çocuklarına yönelik duygularını kontrol edememelerinin çocuklarının duygu düzenleme becerileri üzerinde olumsuz etkide olduğunu saptamışlardır. Ayrıca annenin çocuğunun duygu düzenlemesi ile çocuğun duygu düzenlemesi arasındaki ilişkiye yönelik yapılan araştırmalarda da çocuğun duygu düzenlemesi ile annenin bağlanma stili ve bazı kişilik özellikleri arasında ilişkinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Bilge ve Sezgin, 2021; Kahraman ve Alemdar, 2021). Bu konuda yapılan diğer bazı araştırmalarda ise ebeveynlerin psikolojik iyi oluşları ile çocukların duygu düzenlemesi arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir (Atan, 2020; Karaş ve Altun, 2022; Koca, 2019).
Psikolojik iyi oluş; bireylerin yaşantısındaki doyum sonucunda ortaya çıkan bir mutluluk duygusu (Ryff, 1989), bireylerin hayatındaki potansiyeli ve amaçlarına yönelik farkındalık durumu ile başkalarıyla sağlıklı şekilde etkileşim kurma olarak tanımlanmaktadır (Ryff ve Keyes, 1995). Ebeveynlerin çocuklarının duygu düzenlemelerinde ebeveynin kendi psikolojik iyi oluşu oldukça önem taşımaktadır (Gotmann ve diğ., 1996). Diğer yandan ebeveynler çocuklarının duygularını düzenleme sürecinde onların duygularını kabul edip etkili yanıt verdiklerinde çocuklar kendi duygularını düzenlemeyi daha kolaylıkla gerçekleştirebilmekte; bu durumun tam tersine çocuklar duyguları önemsenmediğinde ya da kabul edilmediğinde ise duygu düzenlemede güçlük çekmektedirler (Pektaş, 2015). Bu açıdan okul öncesindeki çocukların duygularını düzenlemelerinde ebeveynler tarafından desteklenmeleri oldukça önemlidir.
Doktorant/ Uzm Psik. D. Ahmet TOPLU
